Podsumowanie spotkania "MIĘSO NA TALERZU KONSUMENTA – FAKTY I MITY"
Fundacja Forum Konsumentów zorganizowała spotkanie, którego celem było omówienie faktów i mitów nagromadzonych wokół produkcji, konsumpcji oraz wpływu mięsa na zdrowie i klimat. Celem nadrzędnym spotkania było uporządkowanie szumu informacyjnego wokół mięsa, aby konsumenci mogli podejmować świadome decyzje w tym temacie. Spotkanie odbyło się w czwartek (23 marca) w Świetlicy Wolności w Warszawie.
PRZEBIEG SPOTKANIA
Na wstępie prezeska Fundacji Forum Konsumentów podkreśliła, że najważniejszym prawem konsumenta jest wolny wybór. Dlatego dyskusja skupiła się przede wszystkim wokół przedstawienia rzetelnych i obiektywnych danych, aby każdy mógł sam podjąć właściwą decyzję w tym zakresie, tylko bardziej świadomie i bez zbędnej presji.
WYSTĄPIENIE PROF. DOMINIKI MAISON
Podczas wystąpienia pt. „Bułka z owadów, stek z laboratorium – czy tak będzie wyglądać talerz polskiego konsumenta?”, które stanowiło wprowadzenie do tematyki spotkania, prof. Dominika Maison odniosła się do prowadzonych już od kilku lat badań, w ramach których poznała reakcje konsumentów na różnego rodzaju komunikaty i co ostatecznie wpływa na ich zachowanie. Wedle przedstawionych badań, aż 86 proc. to osoby, które spożywają mięso, 10 proc. to zdeklarowani wegetarianie, a tylko 5 proc. to weganie. Warto w tym miejscu wskazać, że ponad połowa Polaków (58 proc.) spróbowało jakiegoś zamiennika mięsa, co głównie było powodowane ciekawością. Ponadto szczególnie interesujące było porównanie Polaków na tle konsumentów mieszkających w Niemczech oraz w Wielkiej Brytanii, w tym wykazanie czynników wpływających na wybór jedzenia (tj. smak, zdrowie, jakość, dieta, wartości odżywcze, wpływ na środowisko, cena). W kontekście wyboru samego mięsa znaczenie ma zarówno etyka, jak i ekologia. Istotnym jest również rozróżnienie podziału „środowisko dla człowieka” a „człowiek dla środowiska”.
PANEL DYSKUSYJNY
Zaproszeni do dyskusji wyjątkowi goście – Dominika Maison (profesor Uniwersytetu Warszawskiego), Janusz Olejnik (założyciel projektu FoodFakty), Piotr Palutkiewicz (wiceprezes Warsaw Enterprise Institute,) Monika Wudarczyk (wiceprzewodnicząca Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy Weterynarii OZZLW „Bezpieczeństwo Żywności i Zdrowie Zwierząt”) oraz Witold Choiński (prezes Związku Polskie Mięso) – przeprowadzili uczestników spotkania przez ten pozornie prosty temat.
Dyskusję rozpoczęły pytania o to, czy mięso, które trafia na talerz konsumenta, jest bezpieczne, a także o to jak przebiega sam proces dopuszczania mięsa do konsumpcji. Monika Wudarczyk wskazała, że każdy etap, na którym powstaje mięso, które ostatecznie jest zdatne do spożycia i zdrowe, powinien być nadzorowany. Zagrożenia, które powstają przy jego produkcji, powinny być eliminowane na bieżąco. Istotna jest kompleksowa ochrona każdego etapu produkcji. Zdaniem ekspertki Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy Weterynarii OZZLW „Bezpieczeństwo Żywności i Zdrowie Zwierząt” system nadzorowania istnieje, niemniej jest nieszczelny i wymaga ujednolicenia, aby to mięso, które trafia do konsumenta, rzeczywiście było w pełni bezpieczne.
Prezes Związku Polskie Mięso wskazał, że „mając na uwadze obecne techniki i procesy kontrolowania mięsa, możliwe jest wykrycie m.in. antybiotyku w mięsie i wycofanie danej partii mięsa, zanim trafiła ona do konsumenta, co tylko potwierdza, że przedmiotowy system działa”. Podkreślił również, że zauważalny jest spadek konsumpcji mięsa, ale wynikający ze wzrostu cen tego produktu spożywczego (na co wpływ ma m.in. inflacja, wzrost kosztów produkcji), a nie ze zmiany samych preferencji żywieniowych Polaków. Dodał również, że konsument może odczuwać różnicę w smaku mięsa ze względu na znaczące zmniejszenie się zawartości tłuszczu w tkance mięsa, który jest nośnikiem smaku.
Janusz Olejnik odniósł się do podziału Światowej Organizacji Zdrowia na mięso czerwone i mięso białe. Wskazał również, że wedle badań regularne spożywanie mięsa czerwonego i przetworzonego wpływa na zwiększenie zachorowania na raka jelita grubego. Założyciel Food Faktów wspomniał o tym, że Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej wydaje co roku zalecenia żywieniowe odnoszące się także do zalecanej dawki spożycia mięsa czerwonego, tj. 500 g mięsa tygodniowo.
W ramach nawiązania do najnowszych badań Witold Choiński – Prezes Związku Polskie Mięso, wskazał, że produkcja mięsa w Europie odpowiada w ok. 7 proc. za ślad węglowy, a energia kopalna, czyli produkty kopalne, np. energetyka, z której dzisiaj korzystamy, odpowiada za 85 proc. do nawet 90 proc. za produkcję śladu węglowego. Jeden lot z Rzymu do Brukseli i z powrotem to jest mniej więcej tyle śladu węglowego, co spożywanie mięsa przez jednego konsumenta przez ok. rok. Co ciekawe na jeden kilogram wołowiny zużywamy 15 000 litrów wody, tylko że z tego zaledwie 3 proc. to jest woda pitna (czyli woda niebieska), a pozostała część to jest woda zielona i woda szara, wobec tego ona i tak byłaby zużyta przez rośliny, o czym się już nie mówi.
Natomiast Piotr Palutkiewicz odniósł się do holistycznej perspektywy na spożywanie mięsa
i poruszania tematu mięsa w dyskursie społecznym. Na początku swojej wypowiedzi wskazał, że obecnie mięso zostało upolitycznione, szczególnie w kontekście zbliżającej się kampanii wyborczej. Wspomniał o funkcjonującym w polskim społeczeństwie poczuciu winy w kontekście spożywania mięsa. Ponadto wedle dostępnych badań, zdaniem eksperta Warsaw Enterprise Institute, większość społeczeństwa nie pójdzie w kierunku pozbycia się mięsa z diety.
Przede wszystkim należy podkreślić fakt, że konsumenci zwracają większą uwagę na datę przydatności do spożycia, estetyczny wygląd opakowania oraz certyfikaty gwarantujące, że mięso było pakowane przez producenta i odpowiednio przechowywane, a także na informacje o samym producencie.
W ramach podsumowania panelu dyskusyjnego sformułowaliśmy 4 najważniejszych wniosków:
1. Pomimo wrażenia, jakie można odnieść z przekazów medialnych, Polacy masowo nie przestają jeść mięsa. Zdecydowana większość Polaków je mięso i co najwyżej część z nich ogranicza ilość jego spożywania.
2. Brakuje nam edukacji w zakresie żywienia: część osób uważa, że sam fakt odstawienia mięsa spowoduje, że będą zdrowsze. Nie umieją jednak zbilansować diety, tak by potrzebne substancje odżywcze dostarczać sobie poprzez inne produkty.
3. 58% Polaków próbowało już zamienników produktów mięsnych, ale głównym powodem była ciekawość. Istnieje zatem ryzyko, że po chwilowej ,,modzie" na produkty roślinne wrócą do dawnych zwyczajów żywieniowych.
4. Wydaje się, że jedynym rozsądnym i koniecznym (ze względu na potrzebę ochrony środowiska naturalnego) rozwiązaniem jest dążenie do zrównoważonej produkcji mięsa – zamknięty krąg,
w którym nie ma miejsca na marnotrawienie żadnych zasobów.
Należy jednak podkreślić, że to tylko ułamek wiedzy przekazanej uczestnikom podczas spotkania. Dlatego też przed Fundacją Forum Konsumentów jeszcze wiele wartościowych projektów i wyzwań, których celem będzie edukacja i szerzenie wiedzy wśród konsumentów.
Dziękujemy wszystkim za obecność i do zobaczenia na kolejnych wydarzeniach zorganizowanych przez Forum Konsumentów!
