Forum Konsumentów jako reprezentant interesów, praw i wolności konsumentów popiera Wniosek dotyczący Dyrektywy w sprawie wspólnych zasad promujących naprawę towarów (przedstawiane jako „prawo do naprawy”), który jest częścią unijnego planu gospodarki o obiegu zamkniętym do 2050 roku w ramach Europejskiego Zielonego Ładu. Celem Dyrektywy jest ułatwienie konsumentom naprawy towarów, zwiększenie jej opłacalności. Regulacja przyczyni się również do przedłużenia żywotności produktów i stopniowej eliminacji zjawiska tzw. celowego postarzania. Według badania Eurobarometru z roku 2021, 77% konsumentów w UE wolałoby naprawić swoje urządzenia niż kupić nowe, ale ostatecznie muszą je wymienić lub wyrzucić ze względu na koszty lub brak możliwości naprawy.[1]
Zwracamy jednak uwagę na konieczność dalszych prac nad tą propozycją legislacyjną przede wszystkim w kontekście czasu przysługującej gwarancji, rodzaju sprzętu oraz wolności wyboru konsumenckiego.
Jako Forum Konsumentów już na tym etapie postulujemy:
1) Zwiększenie atrakcyjności napraw dla konsumentów i motywację do zmiany ich zachowań poprzez np. premie za naprawę urządzenia lub otrzymanie urządzenia odnowionego, co pozwoli na szybszą realizację prawa do naprawy. W tym kontekście należy również rozpatrzyć przeprowadzenie kampanii edukacyjnych dla konsumentów. Konsument powinien mieć wybór czy chce naprawiać dany sprzęt czy wymienić na nowy, warto jednak stworzyć system, który zachęcać będzie konsumentów do wybierania naprawy, w tym wymiany produktów zepsutych na produkty odnowione.
2) Analizę kategorii produktowych pod kątem potrzeb konsumentów - warto rozważyć dostosowanie okresu gwarancji/ czasu na naprawę do rodzaju sprzętu, np. sprzęt AGD może mieć inny okres gwarancji/czas na naprawę w przeciwieństwie do smartfonów. Wynika to ze specyfiki użytkowania danego sprzętu oraz roli, jaką pełni w codziennym życiu konsumentów.
3) Zwiększenie trwałości urządzeń oraz łatwości ich naprawy.
4) Zmiany w celu poprawy informowania konsumentów na temat zasad i możliwości naprawy poszczególnych urządzeń z danych kategorii produktowych. Aktualnie na unijnej liście sprzętów z prawem do naprawy znalazły się już m.in. pralki, suszarki, lodówki, ekrany elektroniczne i odkurzacze. Komisja Europejska zapewnia jednak, że lista będzie stopniowo rozszerzana na kolejne produkty.[2]
5) Uwzględnienie w tworzeniu ostatecznej wersji regulacji perspektywy biznesowej, tak by system opierał się na długofalowej współpracy przedsiębiorców i konsumentów. Pozwoli to na zwiększenie efektywności i zainteresowania konsumentów korzystaniem z prawa do naprawy.
– Dyrektywa dotycząca prawa do naprawy to ważny i potrzebny krok w drodze do minimalizacji odpadów i wydłużania żywotności produktów. To także duże wyzwanie w kontekście zmiany postaw i zachowań konsumentów. Jak pokazują badania, większość konsumentów deklaruje, że wolałaby naprawić dany sprzęt niż kupować nowy. Obawiam się jednak, że ta deklaracja nie dotyczy w równym stopniu sprzętu RTV oraz AGD, co warto sprawdzić w dalszej pracy nad dyrektywą. Inne podejście konsumenci mogą mieć do sprzętów, które rzadziej wymagają aktualizacji jak np. lodówka, natomiast inaczej korzystamy ze smartfonów, których technologia i oprogramowania są ciągle aktualizowane, bardzo szybko się rozwijają i nie pełnią tylko jednej funkcji. Warto już na tym etapie prac przeanalizować wszystkie rodzaje produktów, by dyrektywa była spójna, użyteczna i nie budziła w nich wątpliwości. Możliwość wyboru, a nie przymus może odgrywać ważną rolę w adaptacji dyrektywy do codziennego życia – podkreśla Agnieszka Plencler, Prezeska Forum Konsumentów.
[1] Źródło: https://data.europa.eu/data/datasets/s2228_92_4_503_eng?locale=en
[2] Źródło: poland.representation.ec.europa.eu
