Forum konsumentów

Forum Konsumentów jako reprezentant interesów, praw i wolności konsumentów pozytywnie ocenia projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 6 lipca 2018 r. o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa oraz niektórych innych ustaw. Naszym zdaniem inicjatywa zapewnienia bezpieczeństwa świadczonych usług elektronicznych dla obywateli i konsumentów jest niezbędna wobec gwałtownego wzrostu zagrożeń cyfrowych.

Zwracamy jednak uwagę na 3 istotne z perspektywy konsumentów aspekty, które powinny zostać uwzględnione przez ustawodawcę, tj. niską świadomość i potrzebę bezpieczeństwa cyfrowego, potencjalny wzrost cen usług dla konsumentów i ryzyko monopolu usług.

Forum Konsumentów uważa również, że ochrona praw, wolności i interesów konsumentów nie może dotyczyć wyłącznie dbałości o niskie ceny usług telekomunikacyjnych i zakresu cyberbezpieczeństwa, ale również określać zasady gromadzenia danych konsumentów, które można udostępniać innym podmiotom, a następnie wykorzystywać do celów komercyjnych. Wobec czego kluczowe jest bezpieczeństwo funkcjonowania systemu, który będzie zaawansowany technologicznie i odporny na wszelkie ataki hakerskie.

Dlatego też jako Forum Konsumentów zwracamy szczególną uwagę na 3 istotne z perspektywy konsumentów aspekty, które powinny zostać omówione i uwzględnione w ostatecznej wersji projektu ustawy o zmianie ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa oraz niektórych innych ustaw, aby skutki wprowadzanych w tym zakresie rozwiązań nie oddziaływały negatywnie na konsumentów:

1)    Potrzeba edukacji konsumentów w zakresie zasad cyberbezpieczeństwa.

Wedle raportu „Allot Telco Security Trends H1 2022") [1] 54 proc. konsumentów na świecie uważa, że bezpieczeństwo jest dla nich najważniejszą częścią oferty operatorów telefonii komórkowej, 62 proc. konsumentów stwierdziło, że bezpieczna łączność jest podstawową ofertą, której oczekują od dostawców usług mobilnych, a 84 proc. konsumentów uważa, że zabezpieczenia powinny już znajdować się na urządzeniu lub że odpowiedzialność za bezpieczeństwo powinna spoczywać na producencie urządzenia, lub dostawcy usług.

Zatem konsumenci oczekują gwarancji bezpieczeństwa w standardzie oferowanych im usług.

Ponadto w sytuacji, gdy konsumenci mają szukać ochrony na własną rękę, niezbędne jest podjęcie szeregu działań na rzecz edukacji konsumentów w zakresie cyberbezpieczeństwa, ponieważ według badań, aż 57 proc. konsumentów stwierdziło, że nie wie, które rozwiązanie cyberbezpieczeństwa wybrać.

Dostępność usługi 5G może zwiększyć otwartość konsumentów na nowe usługi.

2)    Potencjalny wzrost cen usług dla konsumentów.

Proponowana ustawa nie powinna skutkować wzrostem cen usług dla konsumentów, zatem należy mieć na uwadze potencjalne wysokie koszty dla przedsiębiorców przy wdrażaniu ich w życie. Co więcej, przedstawiona wraz z Projektem Ocena Skutków Regulacji nie uwzględnia analizy wpływu projektowanych przepisów na dostępność i zwłaszcza koszty usług dla konsumentów zatem postulujemy uzupełnienie dokumentu o taką analizę.

Zwracamy uwagę na fakt, że ochrona interesów konsumenta nie może ograniczać się tylko do dbałości o niskie ceny usług, ale także określać zasady wykorzystania gromadzonych danych, które można udostępniać innym podmiotom i komercjalizować

3)    Ryzyko monopolu usług telekomunikacyjnych.

Z punktu widzenia konsumentów dostęp do stabilnych i atrakcyjnych cenowo usług telekomunikacyjnych jest kluczowy dla funkcjonowania współczesnej gospodarki i w dużej mierze określa jej konkurencyjność. Badania „Teoria konkurencji. Ekonomiczna teoria wszystkiego” z 2022 roku [2] pokazują, że „konkurencja rynkowa to nie tylko korzyść dla konsumenta, ale także przełożenie się na wzrost innowacyjności i wydajności pracy w całej gospodarce”.

Ponadto zwracamy uwagę na fakt, iż konieczność spełnienia wszystkich wymogów, o których mowa w projekcie ustawy może spowodować, że na rynku infrastruktury zostaną nieliczne podmioty, tj. telekomy, które łączą dostarczanie usług telekomunikacyjnych z byciem właścicielem tzw. infrastruktury pasywnej, co w efekcie może doprowadzić do braku konkurencji na rynku telekomunikacyjnym, a tym samym wzrostu cen, co bez wątpienia odbije się na konsumentach. Co więcej, ograniczenie ilości podmiotów oferujących sprzęt bądź oprogramowanie spełniające należyte wymogi w zakresie cyberbezpieczeństwa w wyniku stosowania niejasnych, bądź niepełnych kryteriów, może doprowadzić do załamania rynku, a także pogorszenia się sytuacji konsumenta.

Zdaniem Forum Konsumentów nowelizacja przedmiotowej ustawy nie powinna przede wszystkim powodować pogorszenia jakości i wzrostu kosztów usług dla konsumentów.

[1] Badanie Allot zostało przeprowadzone wśród 8 tys. klientów operatorów telefonii komórkowej na całym świecie w pierwszym kwartale 2022 roku.
[2] Noga A., Teoria konkurencji. Ekonomiczna teoria wszystkiego. Poltext, Warszawa 2022.